เครื่องยนต์รถไฟ

รถจักรไอน้ำ

รถจักรไอน้ำมีหลักการทำงานเหมือนกันหมด คือ ใช้เชื้อเพลิงต้มน้ำให้เดือดกลายเป็นไอ แล้วไปดันลูกสูบขับล้ออีกที แต่รถจักรแต่ละรุ่นจะแตกต่างกันที่กำลัง ซึ่งขึ้นอยู่กับขนาดของบอยเลอร์ พื้นที่รับความร้อน ปริมาณเชื้อเพลิงที่ใช้ ลักษณะเด่นที่แตกต่างกันของรถจักรไอน้ำ คือรถแต่ละรุ่นล้อจะไม่เหมือนกัน ทางผู้ผลิตจะกำหนดแบบล้อ (Wheel Arrangement) ว่าเป็นแบบไหน ซึ่งจะใช้งานต่างกัน เช่น รถโดยสาร รถสินค้าขนาดหนัก รถสายสั้นทั่วไป และทางยุโรปกับอเมริกา ก็จะใช้ความนิยมแตกต่างกัน ด้วยภูมิประเทศ น้ำหนักลากจูง ระยะทางที่รถต้องวิ่งตอนนี้จะบอกถึงรายละเอียดของการออกแบบรถจักรไอน้ำที่มีใช้งานอยู่เช่น Cab Forward , BigBoy , Mallet

รถจักรไอน้ำ 2-8-2 Mikado ต้นแบบเป็นญี่ปุ่นนิยมลากรถสินค้า 2 คือ ล้อนำมีไว้ทรงตัวขณะเข้าโค้ง รักษาระยะต่างๆ แต่ไม่ใช้ล้อกำลัง 8 คือ ล้อที่มีข้อชักรับกำลังจากลูกสูบ เป็นล้อขับซ้าย-ขวาข้างละ 4 ล้อ 2 ต่อหลัง เป็นล้อตามไม่มีชุดขับเอาไว้รับน้ำหนักและทรงตัวในทางโค้ง ข้างละ 1 ล้อ

รถจักรไอน้ำ 4-6-2 Pacific ใช้ลากรถโดยสาร 4 เป็นล้อนำข้างละ 2 ล้อ , 6 มาจากข้างละ 3 ล้อ ที่มีตัวขับรับกำลัง, 2 มาจากล้อตาม ข้างละ 1 ล้อ

หัวรถจักรแบบ 4-6-0 4 คือ ล้อเล็กข้างหน้า 4 ล้อ 6 คือ ล้อถัดมาเป็นล้อใหญ่ 6 ล้อ 0 หมายถึงล้อหลังไม่มีล้อเล็ก

รถจักรดีเซล  S.L.M Winterthur หัวรถจักรดีเซล เอส แอล เอ็ม วินเตอร์เชอร์ รุ่น 21 - 22 หัวรถจักรรุ่นนี้มีจำนวน 2 คัน กำลัง 200 แรงม้า ความเร็วสูงสุด 40 กม./ชม. รถจักรดีเซลรุ่นแรกที่นำมาใช้ในเมืองไทย  และเป็นประเทศแรกในเอเชียอาคเนย์ที่ได้นำรถจักรดีเซลมาใช้ ประเทศผู้สร้าง  สวิสเซอร์แลนด์ นำมาใช้ในปี พ.ศ. 2471 หัวรถจักรประวัติศาสตร์คันนี้ปัจจุบันตั้งอยู่ที่หน้าตึกบัญชาการรถไฟ Davenport 580 หัวรถจักรดีเซล Davenport รุ่น 571 - 585 หัวรถจักรรุ่นนี้มีจำนวน 15 คัน กำลัง 2 คูณ 500 แรงม้า ความเร็วสูงสุด 92 กม./ชม. ประเทศผู้สร้าง  สหรัฐอเมริกา นำมาใช้ในปี พ.ศ. 2498 ปัจจุบันเลิกใช้งานและถูกตัดออกจากบัญชีแล้ว ภาพนี้ถ่ายที่ โรงรถจักรดีเซลบางซื่อ   HUNSLED หัวรจักรดีเซล HUNSLED รุ่น 23 - 27 รถจักรรุ่นนี้มีจำนวน 5 คัน สั่งซื้อจากประเทศอังกฤษ เครื่องยนต์ 8 สูบ 240 แรงม้า ความเร็วสูงสุด 19.5 กม./ชม. ใช้งานเมื่อ ปี พ.ศ. 2508 ปัจจุบันบางคันยังใช้งานอยู่โดยใช้ในการสับเปลี่ยนเพื่อทำขบวนรถไฟ บริเวณสถานี คันนี้เลิกใช้งานแล้ว ปัจจุบันตั้งอยู่ที่ พิพิธภัณฑ์รถไฟ ชมรมเรารักรถไฟ หลังสวนจตุจักร เปิดให้เข้าชมในวันเสาร์ - อาทิตย์  ตั้งแต่เวลา 0700 - 1200 น. หัวรถจักรดีเซล HENSCHEL รุ่น 3001 - 3027 รถจักรรุ่นนี้มีจำนวน 27 คัน กำลัง 1200 แรงม้า ความเร็วสูงสุด 90 กม./ชม. ประเทศผู้สร้าง   เยอรมันเป็นหัวรถจักรดีเซลที่ขับเคลื่อนด้วยระบบไฮโดรลิค  เรียกกันว่า "ดีเซลไฮโดรลิค" นำมาใช้งานเมื่อ ปี พ.ศ. 2507 เลิกใช้งานแล้ว ปัจจุบันเลิกใช้งานและตัดบัญชีไปแล้ว  ภาพนี้ถ่ายที่ โรงรถจักรธนบุรี KRUPP หัวรถจักรดีเซล KRUPP รุ่น 3101 - 3130 รถจักรรุ่นนี้มีจำนวน 30 คัน กำลัง 1500 แรงม้า  ความเร็วสูงสุด 90 กม./ชม. ประเทศผู้สร้าง เยอรมัน เป็นหัวรถจักรดีเซลที่ขับเคลื่อนด้วยระบบไฮโดรลิครุ่นสุดท้ายที่ยังใช้งานอยู่  เรียกกันว่า "ดีเซลไฮโดรลิค" นำมาใช้งานเมื่อปี พ.ศ. 2512 ปัจจุบันใช้งานอยู่ในแขวงการทางแถบภาคใต้ครับ GE(K) 4022 หัวรถจักรดีเซล GE รุ่น 4001 - 4050 เป็นหัวรถจักรดีเซลที่ขับเคลื่อนด้วยระบบไฟฟ้า  เรียกกันว่า "ดีเซลไฟฟ้า" กำลัง 2 คูณ 660 แรงม้า หัวรถจักร GE ที่หมายเลขรถขึ้นต้นด้วย 40- - เป็นหัวรถจักร GE รุ่นแรกที่การรถไฟสั่งเข้ามาใช้งาน มีอยู่ทั้งหมด 50 คัน ตั้งแต่หมายเลข 4001 - 4050 ประเทศผู้สร้าง  สหรัฐอเมริกา นำมาใช้งาน ในปี 2507 - 2509  ปัจจุบันยังใช้งานอยู่    หัวรถจักรดีเซลที่ใช้งานอยู่ในปัจจุบัน GE(K) 4034 หัวรถจักรดีเซลที่ใช่อยู่ในปัจจุบัน มีอยู่ด้วยกัน 4 ยี่ห้อ คือ KRUPP ALSTHOM HITACHI GE (GENERAL ELECTRIC) GRUPP เป็นหัวรถจักรดีเซลไฮโดรลิคส์ ใช้ระบบขับเคลื่อนด้วยเฟืองส่งกำลังไปยังเพลาและล้อเพื่อขับเคลื่อนหัวรถจักรอีกต่อหนึ่ง หัวรถจักยี่ห้อนี้ไม่กลัวน้ำ เมื่อเวลาน้ำท่วมรางรถไฟ การรถไฟจะใช้หัวรถจักรยี่ห้อนี้ไปแทนหัวรถจักรดีเซลไฟฟ้าซึ่งถูกน้ำไม่ได้เพราะใช้ระบบขับเคลื่นด้วยไฟฟ้า ALSTHOM , HITACHI , GE  เป็นหัวรถจักรดีเซลไฟฟ้า ใช้ระบบขับเคลื่อนด้วยไฟฟ้า  เครื่องยนต์ของหัวรถจักรยี่ห้อต่าง ๆ เหล่านี้ไม่ได้ทำหน้าที่ขับเคลื่อนหัวรถจักรโดยตรง แต่เครื่องยนต์จะทำหน้าที่ปั่นไดนาโมให้กำเนิดไฟฟ้าแล้วส่งไปยังมอเตอร์กำลังเพื่อไปฉุดเพลาล้อให้ขับเคลื่อนอีกทีหนึ่ง หัวรถจักรแต่ละหัวจะมีเพลาล้อ 6 เพลา จึงใช้มอเตอร์ทั้งหมด 6 ตัวครับ  ดังนั้นถ้าเกิดกรณีน้ำท่วมรางรถไฟสักประมาณ 10 ซ.ม. หัวรถจักรเหล่าไม่สามารถแล่นได้เพราะน้ำจะเข้าไปในมอเตอร์ซึ่งอยู่ใต้ท้องของตัวรถจักรอาจทำให้ไฟฟ้าว๊อตเสียหายได้ ตัวอย่างภาพข้างบนนี้ คือ ภาพรถไฟ ขบวนที่ 374 ปราจีนบุรี - กรุงเทพ ใช้หัวรถจักรดีเซลยี่ห้อ GE(K) รุ่น 4034 หัวรถจักรยี่ห้อ GE(K) เลขรุ่นจะขึ้นต้นด้วย 40- - การรถไฟนำมาใช้งานอยู่ 50 คัน เริ่มตั้งแต่ 4001 ถึง 4050 ครับ ปัจจุบันหัวรถจักรรุ่นนี้ส่วนใหญ่จะนำไปช้กับรถสินค้า จะใช้กับรถโดยสารบ้างก็ไม่กี่คัน ภาพรถไฟ ขบวนที่ 228 อุบลราชธานี - พหลโยธิน  ใช้หัวรถจักรยี่ห้อ ALSTHOM รุ่น 4225 หัวรถจักรดีเซล ALSTHOM ที่การรถไฟนำมาใช้มีอยู่ด้วยกันหลายคัน และมีหลายรุ่น คือ รุ่นที่ขึ้นต้นด้วย 41- - , 42- - , 43- - , 44- - ตามลำดับ รุ่น ALSTHOM(ALS) หมายเลข 4101 - 4154 มีจำนวน 54 คัน  กำลัง 2400 แรงม้า ความเร็วสูงสุด 95 กม./ชม. สร้างที่ประเทศฝรั่งเศษ  นำมาใช้เมื่อปี พ.ศ. 2518 รุ่น ALSTHOM(AHK) หมายเลข 4201 - 4230 มีจำนวน 30 คัน  กำลัง 2400 แรงม้า ความเร็วสูงสุด 100 กม./ชม. สร้างที่ประเทศฝรั่งเศษ  นำมาใช้เมื่อปี พ.ศ. 2523 รุ่น ALSTHOM(ALD) หมายเลข 4301 - 4309 มีจำนวน 9 คัน  กำลัง 2400 แรงม้า ความเร็วสูงสุด 100 กม./ชม. สร้างที่ประเทศฝรั่งเศษ  นำมาใช้เมื่อปี พ.ศ. 2526 รุ่น ALSTHOM(ADD) หมายเลข 4401 - 4420 มีจำนวน 20 คัน  กำลัง 2400 แรงม้า ความเร็วสูงสุด 100 กม./ชม. สร้างที่ประเทศฝรั่งเศษ  นำมาใช้เมื่อปี พ.ศ. 252528 หมายเหตุ หัวรถจักรดีเซล ALSTHOM เป็นหัวรถจักรที่การรถไฟฯนำมาใช้มากที่สุดในปัจจุบัน มีถึง 113 คัน ภาพรถสินค้า ใช้หัวรถจักรยี่ห้อ HITACHI รุ่น 4503 หัวรถจักรดีเซล HITACHI มีอยู่ด้วยกัน 22 คัน เลขรุ่นจะขึ้นต้นด้วย 45- - เริ่มตั้งแต่ 4501 ถึง 4522 GE(A) 4530 ภาพรถไฟ ขบวนที่ 136 อุบลราชธานี - กรุงเทพ  ใช้หัวรถจักร ยี่ห้อ GE(A) รุ่น 4530 หัวรถจักรดีเซลรุ่น GE(A) มีอยู่ด้วยกัน 38 คัน เริ่มตั้งแต่ 4523 ถึง 4560

รถจักรดีเซลไฟฟ้า เป็นรถจักรที่ใช้เครื่องยนต์ดีเซลเป็นต้นกำลัง โดยใช้กำลังจากเครื่องดีเซลไปหมุนเครื่องกำเนิดไฟฟ้าประธาน แล้วนำกระแสไฟฟ้าที่ได้มาไปหมุนมอเตอร์ขับเคลื่อนรถจักรต่อไป ปัจจุบันการรถไฟไทยมีรถจักรดีเซลไฟฟ้าที่ใช้งานอยู่ 7 รุ่น

รถจักรดีเซลไฟฟ้า คือรถจักรที่ขับเคลื่อนด้วยมอเตอร์ไฟฟ้าที่มีต้นกำลังจากเครื่องยนต์ดีเซล โดยที่เครื่องยนต์ดีเซลจะหมุนเครื่องกำเนิดไฟฟ้า เพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าไปจ่ายให้มอเตอร์ไฟฟ้าเพื่อทำขับเคลื่อนเพลาให้รถเคลื่อนที่ต่อไป ประเทศไทยเป็นประเทศแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่นำรถจักรดีเซลไฟฟ้ามาใช้ในปี พ.ศ. 2471 (ค.ศ. 1928)

รายชื่อรถจักรในปัจจุบัน[แก้]

รหัสรุ่น	ผู้ผลิต	เลขที่	ผลิตเมื่อ	จำนวนคัน	(แรงม้า)	ความเร็วสูงสุด (กม./ ชม.)	ภาพ	คำอธิบาย / หมายเหตุ
UM12C (GE)	จีอี	4001-4050	พ.ศ. 2507(4001-4040) พ.ศ. 2509(4041-4050)	50	1320 (2 × 660)	103		• ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4045 • ตัดบัญชี 5 คัน • ระบบห้ามล้อแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ ลมดูด ลมอัด ลมดูด/ลมอัด • นำเข้าทั้งหมด 2 ชุด โดยชุดแรก (4001-4040) นำเข้ามาก่อน ส่วนชุดที่ 2 (4041-4050) นำเข้ามาเพื่อทดแทนรถจักรพลีมัทที่ได้มอบมาก่อนหน้านี้
AD24C (ALS)	เอแอลเอส	4101-4154	พ.ศ. 2517 – พ.ศ. 2518	54	2250	95		• ชุดแรกของรถจักร AD24C • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4123 • ได้ดัดแปลงติดตั้งเครื่องยนต์ MTU หรือ Caterpillar เป็นบางคัน โดยคันแรกที่ติดตั้งคือหมายเลข 4140[1] • ตัดบัญชี 8 คัน
AD24C (AHK)	เอเอชเค	4201-4230	พ.ศ. 2523 – พ.ศ. 2524	30	2250	100		• ชุดที่ 2 ของรถจักร AD24C •ผลิตร่วมกับบริษัท กรุปป์ และ เฮนเชล โดยทั้ง2บริษัทได้รับลิขสิทธิ์โครงประธานจากอัลสธอม • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4205 • ได้ดัดแปลงติดตั้งเครื่องยนต์ MTU หรือ Caterpillar เป็นบางคัน โดยคันแรกที่ติดตั้งคือหมายเลข 4224 • ตัดบัญชี 2 คัน
AD24C (ALD)	เอแอลดี	4301-4309	พ.ศ. 2526	9	2250	100		• ชุดที่ 3 ของ AD24C • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4305 • ได้ดัดแปลงติดตั้งเครื่องยนต์ Caterpillar เป็นบางคัน โดยคันแรกที่ติดตั้งคือหมายเลข 4306 • ตัดบัญชี 2 คัน
AD24C (ADD)	เอดีดี	4401-4420	พ.ศ. 2528	20	2250	100		• ชุดสุดท้ายของ AD24C • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4419 • ได้ดัดแปลงติดตั้งเครื่องยนต์ MTU หรือ Caterpillar เป็นบางคัน โดยคันแรกที่ติดตั้งคือหมายเลข 4404 • ตัดบัญชี 3 คัน
8FA-36C (HID)	ฮิตะชิ	4501-4522	พ.ศ. 2536	22	2860 (2 × 1430) =ก่อนลดสเตจเทอร์โบ 2500 (2*1250) =หลังลด	100		• ใช้เครื่องยนต์ KTTA-50L ปัจจุบันได้ลดสเตจเทอร์โบลง ทำให้รหัสเครื่องยนต์เป็น KTA-50Lเหมือนจีอีเอ • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4510 • ตัดบัญชี 1 คัน
CM22-7i (GEA)	จีอีเอ	4523-4560	พ.ศ. 2538 – พ.ศ. 2539	38	2500 (2 × 1250)	100		• ใช้เครื่องยนต์ KTA-50L • ได้รับการทาสีใหม่เมื่อตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 โดยคันแรกที่ทาสีคือหมายเลข 4536 • ตัดบัญชี 2 คัน
CSR Qishuyan U20 (SDA3)	ซีเอสอาร์ ชิซูเยี่ยน	5101 - 5120	พ.ศ. 2557 - พ.ศ. 2558	20	3,800	110		• ส่งมอบครบแล้ว20คัน คือหมายเลข 5101-5120 •
500 HP (Davenport)	ดาเวนพอร์ต	511-540	พ.ศ. 2495 (511-530) พ.ศ. 2500 (531-540)	30	500 (1 × 500)	82		• ส่วนใหญ่ตัดบัญชีและนำตัวรถไปประมูลขายเรียบร้อยแล้ว • บางส่วนรอซ่อมที่มักกะสัน • ที่ใช้งานได้ในขณะนี้ มีจำนวน 4 คัน ได้แก่ หมายเลข 527, 530, 535, 540 (โดยทั้ง 4 คันนี้อยู่ที่ สถานีรถไฟพิษณุโลกสถานีรถไฟอุตรดิตถ์ สถานีรถไฟนครราชสีมา และสถานีรถไฟนครลำปางตามลำดับ)